İntikam Amaçlı Uyku Ertelemeciliği ve Gece Geç Yatmak

İntikam amaçlı uyku ertelemeciliği terimi kulağa ilginç geliyor değil mi? Uyku problemi ile ilgili olan bu terim aslında basitçe uyku vaktini ertelemek, yani gece geç yatmak anlamına geliyor. İnsanlar iş hayatı ya da günlük diğer sorumlulukları sebebiyle vakit ayıramadıkları kişisel zamanlarının bir kısmını geri kazanmak için uyku saatlerini erteleyip gece geç saatlere kadar uyanık kalabiliyorlar. Bu fenomene “İntikam Amaçlı Uyku Ertelemeciliği” deniyor. Ama gece geç yatan herkes için bu janjanlı terimi kullanmak doğru olmaz. Geç uyumanın bir “uyku saatini erteleme” olarak nitelendirilmesi için en az şu üç faktör gerekli:   

  1. Uykuya geçişte gecikme, kişinin toplam uyku süresini azaltan bir durum olmalı. 
  2. Geç saatlere kadar oturmanın altında yatan geçerli bir sebep ya da uyumayı geciktiren veya engelleyen bir hastalık veya bir fizyolojik sebep olmaması gerekir. Örneğin havanın çok sıcak olmasından dolayı uyuyamamak, geçerli bir sebeptir.  
  3. Kişinin yatma saatini geciktirmesinin olumsuz sonuçları olabileceğinin farkında olmasına rağmen uyku saatini geciktiriyor olması gerekir.


Gece geç yatmak her zaman uykuyu erteleme olarak nitelendirilemez. Uykuya dalma sürecimizde eğer yukarıdaki üç unsur yok ise, buna intikam amaçlı uyku ertelemeciliği diyemiyoruz. 

intikam amaçlı uyku ertelemeUyku vaktini erteleme davranışları ev işleri, yetiştirilmesi gereken bir proje üzerinde çalışmak ya da bazı diğer sorumlulukları yerine getirmek amaçlıysa, bu tür şeyleri intikam amaçlı uyku ertelemeciliği olarak nitelendiremiyoruz. Ama TV izlemek, arkadaşlarla vakit geçirmek, cep telefonunda tiktok videoları izlemek; youtube’da, sosyal medyada aşırı vakit geçirmek ya da video oyunları oynamak gibi daha anlık keyif veren aktiviteler lehine uyku kısıtlaması yapıyorsak, işte buna intikam amaçlı uyku ertelemeciliği diyebiliriz. Gece rahat uyumak için öncelikle uyku saatimizi düzene sokmalıyız.

Uyku erteleme farklı şekillerde olabilir: Yatağa girme eyleminin geciktirilmesi, yani yatma saatini ertelemek, bunlardan biridir. Bir diğeri de; yataktayken uykuya dalmaya çalışmanın zamanını geciktirmektir (yataktayken erteleme). Aslında uykusuzluk veya gece geç yatmak ile ilgili olan bu ikinci form, günümüzde “yatakta cep telefonu/tablet kullanım alışkanlığı” oranlarının çok yüksek olması ile ilgilidir.

Kişi, gece uyku süresini azaltabilen bu iki uyku erteleme biçiminden sadece biri ya da her ikisini birden yapıyor olabilir. 

Peki İntikamın Bununla Ne Alakası Var?

İntikam amaçlı uyku ertelemeciliği, gün içindeki stres veya boş zaman eksikliğine tepki olarak uykuyu erteleme kararı alma anlamına geliyor. Aslında kişiler bunu planlayarak bilinçli olarak intikam amacıyla falan yapmıyorlar elbette. Bu bir bilinçaltı (bilinç dışı) süreçtir. Uyku vaktini erteleme kavramına “intikam” kelimesinin eklenmesi aslında sosyal medyada popüler oldu. İngilizce olarak “revenge bedtime procrastination” diye adlandırılan bu terim, kişisel eğlence için çok az zaman bırakan uzun ve stresli çalışma saatlerine bağlı bir hayal kırıklığını yansıtan Çince bir ifadenin Çinceden İngilizceye çevirisiyle ortaya çıkmış.

Çinlilerin “baofuxing aoye” dediği bu terimin nereden geldiği aslında tam olarak bilinmiyor ama biliyorsunuz Çinliler gündüzleri 12 saat gibi çok uzun çalışma saatlerine alışık bir toplum. Çinlilerin buna “intikam amaçlı” demesinin sebebi muhtemelen; gün içinde kendilerine zaman ayıramamanın intikamını alıyormuş gibi geceleri kendilerine zaman ayırmak için uykularını feda etmelerinden kaynaklanıyor olsa gerek. Geceleri zamanında yatağa girip uyumak yerine cep telefonlarıyla sosyal medyada (veya internette) dolaşıp kendilerine eğlendirici ve rahatlatıcı bir zaman dilimi çaldıklarını düşünen Çinliler, bu fenomene “intikam amaçlı uyku ertelemeciliği”, yani “baofuxing aoye” demişler. 

uyku problemi ve uykuyu erteleme, gece geç yatmak

Gece yatma saatini erteleme, gündüz çok az veya hiç boş vakti olmayan kişilerin “bu durumdan intikam almalarının bir yolu” olarak görülüyor. Gece geç yatmak ile ilgili olan bu ilginç terim ilk olarak Çinliler tarafından ifade edilmiş olsa da, bu fikir dünya çapında yankı buldu ve COVID-19’un sebep olduğu strese bir cevap olarak varsayılarak ekstra bir ilgi gördü.

Özet olarak; “İntikam için uyku vakti erteleme” ya da “İntikam amaçlı uyku ertelemeciliği” denen fenomen, hayatlarını gün içinde yeterince kontrol edemediklerini veya yaşayamadıklarını hisseden; eğlence ve rahatlama aktiviteleri için gün içinde yeterince zaman bulamayan insanların bu gibi aktiviteler için yatma zamanlarını ertelemeleri ve uyku problemi yaşamaları anlamındadır.  

Gece Geç Yatma ve Uykuyu Erteleme Alışkanlığına Son Vermek İçin Neler Yapabilirsiniz?  

  • Hafta sonu tatil günleri de dahil olmak üzere tutarlı bir yatma ve uyanma saati belirleyerek, bu saatlere sadık kalmak için gayretli olmak;
  • Öğleden sonra veya akşam geç saatlerde alkol veya kafeinden kaçınmak.
  • Cep telefonları ve tabletler dahil olmak üzere elektronik cihazların kullanımını yatmadan en az bir saat önce (hatta ideali; 2 saat önce) kesinlikle durdurmak.
  • Yatmaya hazırlanmak için her gece istikrarlı bir şekilde uygulamak üzere kendinize bir uykuya hazırlık rutini geliştirmek.

Örneğin; kitap okumak, meditasyon yapmak veya hafifçe esneme hareketleri yapmak, loş ışıkta rahatlatıcı bir müzik dinlemek gibi rahatlama yöntemleri, uyku problemi yaşayanların yatmadan önce uyguladıkları rutinin bir parçası olabilir ve uykuya dalmaya yardımcı olabilir.

Uyku Problemi ve Uyku Kalitesini Arttırmak

uyku problemi uyku ertelemeRahat uyumak ve verimli bir uyku kalitesine sahip olmak çok önemlidir. Karanlık ve sessiz, rahat bir yatağa sahip davetkar bir yatak odası ortamı yaratmak da uykuyu sizin için daha çekici bir hale getirebilir. Davetkar bir yatak odası, uykuyu ertelemenize sebep olan diğer aktiviteler için uykuyu feda etme arzunuzu ortadan kaldırabilir. Yatak odasında televizyon bulundurmamanız gerektiğini söylememize gerek yok sanırım. Uyku problemi yaşayanların bir çoğu televizyon seyrederek uykuya dalmayı seviyor. Ancak bunun uzun vadedeki zararlarını göz ardı etmemekte fayda var. Televizyon ile uykuya dalmak sağlıklı bir alışkanlık değildir. Başka bir makalenin konusu olabilecek çok başka zararları vardır. Uykuya dalarken odanız sessiz ve karanlık olmalıdır. 

Tüm bunları uygulamanıza rağmen uyku probleminizin devam ettiğini veya gün içinde belirgin bir şekilde uyku bastırdığını fark ederseniz: şu anki uyku alışkanlıklarınızı gözden geçirebilecek; herhangi bir klinik uyku bozukluğu rahatsızlığınız olup olmadığını tespit edecek; herhangi bir nörolojik/hormonal problemden etkilenip etkilenmediğinizi belirleyebilecek ve geceleri daha verimli bir uyku çekmenize yardımcı olabilecek bir uyku planı oluşturabilecek bir hekime başvurmanızda fayda var. Bir “uyku bozuklukları merkezine” başvurmak da bir seçenektir. Eğer fizyolojik bir probleminiz yoksa, uykuya dalma alışkanlıklarınızla ilgili davranış değişikliği gerçekleştirme konusunda Hipnoz desteği almanız da mümkündür.

 

Klinik Psikolog BURAK UÇKUN

Klinik Psikolog BURAK UÇKUN

Hipnoterapi diplomasını dünyanın ulusal akreditasyona sahip ilk hipnoterapi akademisi olan, ABD Los Angeles’taki HMI College of Hypnotherapy‘de aldı. Lisans eğitimini yüksek onur derecesiyle ve bölüm ikincisi olarak mezun olduğu İstanbul Nişantaşı Üniversitesi, “Psikoloji” bölümünde tamamladı. “Klinik Psikoloji” alanında Yüksek Lisans eğitimini (tezli) İstanbul Beykent Üniversitesi‘nde başarıyla tamamlayarak Uzman Klinik Psikolog unvanını aldı. Ayrıca inşaat mühendisliği lisans diplomasına da sahip olan Klinik Psikolog Burak Uçkun, "American Hypnosis Association" akredite hipnoterapistler listesinde yer almaktadır. Yetişkinler için Bilişsel Davranışçı Terapi ve Hipnoterapi yönelimli psikoterapi hizmetleri vermekle beraber alandaki uzmanlara Hipnoz eğitimleri de vermektedir.

Yazarın Tüm Makaleleri
Klinik Psikolog BURAK UÇKUN

Klinik Psikolog BURAK UÇKUN

Hipnoterapi diplomasını dünyanın ulusal akreditasyona sahip ilk hipnoterapi akademisi olan, ABD Los Angeles’taki HMI College of Hypnotherapy‘de aldı. Lisans eğitimini yüksek onur derecesiyle ve bölüm ikincisi olarak mezun olduğu İstanbul Nişantaşı Üniversitesi, “Psikoloji” bölümünde tamamladı. “Klinik Psikoloji” alanında Yüksek Lisans eğitimini (tezli) İstanbul Beykent Üniversitesi‘nde başarıyla tamamlayarak Uzman Klinik Psikolog unvanını aldı. Ayrıca inşaat mühendisliği lisans diplomasına da sahip olan Klinik Psikolog Burak Uçkun, "American Hypnosis Association" akredite hipnoterapistler listesinde yer almaktadır. Yetişkinler için Bilişsel Davranışçı Terapi ve Hipnoterapi yönelimli psikoterapi hizmetleri vermekle beraber alandaki uzmanlara Hipnoz eğitimleri de vermektedir.

Yazarın Tüm Makaleleri

Bunlar da ilginizi çekebilir

Sorularınız mı var?

Telefon veya e-posta ile irtibata geçmekten çekinmeyin

Hipnoz Uzmanı ve Klinik Psikolog Burak Uçkun
Klinik Psikolog BURAK UÇKUN

Merhaba...

Sorunuz mu var?

bilgi@hypnotistanbul.com 
Tel: 0539 914 23 10

Sorularınız için telefon ya da e-posta yoluyla irtibata geçmekten çekinmeyiniz.

hypnotistanbul